Wat kost langdurige uitval van een arts? De financiële én organisatorische impact

Een arts die langdurig uitvalt – het is een situatie die helaas vaker voorkomt dan gedacht. De impact wordt vaak onderschat. Niet alleen voor de arts zelf, maar ook voor het team, de zorginstelling én de continuïteit van zorg. De financiële en organisatorische gevolgen lopen snel op, terwijl juist preventieve inzet het verschil kan maken in duurzame en toekomstbestendige zorg.

Loon doorbetalen: verplicht én kostbaar

Wanneer een arts in loondienst ziek wordt, is de werkgever wettelijk verplicht om het loon door te betalen: óf minimaal 70% gedurende 104 weken of de eerste twee ziektejaren. In de praktijk wordt dit in het eerste jaar vaak aangevuld tot 100%, afhankelijk van de cao-afspraken.

Met een gemiddeld bruto jaarsalaris tussen de €80.000 en €150.000 lopen de loonkosten bij langdurig verzuim al snel op tot tienduizenden euro’s per jaar. En dat is exclusief extra lasten zoals pensioenpremies, vakantiegeld en verzekeringen.

Vervanging regelen: noodzakelijk maar duur

De zorg moet doorgaan, ook als een arts uitvalt. In veel gevallen wordt gekozen voor een interim-arts of een zzp’er via een detacheringsbureau. Het uurtarief ligt dan tussen de 1,5 en 2 keer het brutoloon van een vaste kracht.

Een andere optie is dat collega’s extra diensten draaien. Dat lijkt goedkoper, maar verhoogt de werkdruk en vergroot het risico op fouten of vervolgverzuim. Bovendien is vervanging bij medisch specialisten vaak complex. Spreekuren of operaties worden uitgesteld, opnames verschoven – met directe gevolgen voor de patiëntenzorg én de omzet. Geen arts betekent geen productie: geen poli, geen operatie, geen opname. Je verliest dus niet alleen geld aan de kostenkant, maar ontvangt tegelijkertijd minder inkomsten.

Indirecte gevolgen zijn vaak minder zichtbaar, maar zeker niet minder belangrijk

Een zieke arts raakt het hele systeem. Patiënten krijgen te maken met langere wachttijden, behandelingen worden uitgesteld en de continuïteit van zorg komt onder druk te staan. Tegelijkertijd verandert de dynamiek binnen het team. De werkdruk stijgt, collega’s vangen extra taken op, en het ziekteverzuim kan zich als een olievlek verspreiden.

Daarnaast neemt de administratieve last toe. Er moeten re-integratieplannen worden opgesteld, gesprekken gevoerd met bedrijfsartsen, en extra tijd en middelen worden ingezet voor verzuimbegeleiding en personeelsplanning.

Zelfstandige artsen: hoge premie, groot risico

Voor zelfstandig werkende artsen, zoals huisartsen of vrijgevestigd specialisten, gelden andere risico’s. Zij zijn zelf verantwoordelijk voor hun inkomensbescherming bij ziekte. Een arbeidsongeschiktheidsverzekering is dan essentieel, maar kostbaar: gemiddeld tussen de €500 en €2.000 per maand, afhankelijk van leeftijd, wachttijd en dekking.

Rekenvoorbeeld: de kosten van één jaar uitval

Stel: een medisch specialist in loondienst met een bruto jaarsalaris van €100.000 (trede 0 van de AMS-cao) valt een jaar uit. In de praktijk ligt het jaarsalaris van een ervaren specialist vaak nog (veel) hoger – de hoogste trede binnen de AMS-cao komt inclusief 13e maand en vakantiegeld al uit op circa €200.000.

Bij volledige loondoorbetaling alleen al loopt de schade flink op. Maar daar blijft het niet bij. Er wordt een zzp-arts ingehuurd voor negen maanden, tegen een tarief van €125 per uur. Deze vervanger heeft bovendien tijd nodig om ingewerkt te raken, kent de werkwijze nog niet en levert daardoor in eerste instantie minder productie op. Ook dit beïnvloedt het rendement van de inzet.

Daarnaast heb je te maken met:

•          Omzetverlies: geen arts betekent vaak géén poli, operatie of opname – en dus minder inkomsten.

•          Kosten voor arbodienstverlening: begeleiding, dossieropbouw en eventueel inzet van aanvullende expertise.

•          Interne verzuimbegeleiding: tijd en aandacht van leidinggevenden, HR en collega’s.

•          Extra administratieve lasten: verzuimregistratie, planning, aanpassing roosters en communicatie.

Opgeteld kunnen de totale kosten van één jaar uitval gemakkelijk oplopen tot meer dan €250.000 per arts. Bij hogere salarisschalen of langduriger uitval zelfs richting de €300.000 of meer. Op websites zoals kostenverzuim.nl kun je een gedetailleerde inschatting maken van de werkelijke verzuimkosten.

Investeren in preventie = investeren in gezonde zorg

De conclusie is helder: de kosten van een zieke arts zijn aanzienlijk – in geld, maar ook in impact op het team en de kwaliteit van zorg. Gelukkig is er veel mogelijk om dit te voorkomen. Denk aan tijdige coaching en loopbaanbegeleiding, vitaliteitsprogramma’s, werkdrukverlichting en het vroeg signaleren van overbelasting.

Dat signaleren begint bij een betrokken leidinggevende: iemand die het team kent, alert is op signalen en durft te handelen vóórdat het misgaat. Dat vraagt om bewust leiderschap en het versterken van die rol binnen zorgorganisaties. Daarom is ook investeren in leiderschapsprogramma’s essentieel – zodat leidinggevenden niet alleen sturen op cijfers, maar ook op mensen.

Bij DoctorConnect geloven we in de kracht van preventie. Door te investeren in duurzame inzetbaarheid én in leiderschap, creëren we vitale artsen, sterke teams en toekomstbestendige zorginstellingen.